FODMAP dieet – voedingsadvies bij het prikkelbare darm syndroom

Fodmap dieet: voedingsadvies bij PDS

FODMAP staat voor fermentable oligosacharides, disacharides, monosacharides and polyols. Dit zijn bepaalde vezels (fructanen, galactanen), suikeralcoholen (mannitol en sorbitol) en de suikers lactose en fructose die bij fermentatie door de darmbacterieën klachten kunnen veroorzaken. Een FODMAP-dieet op zich hoeft geen gezond dieet te zijn, uiteraard is het wel aangeraden om het zo gezond mogelijk te maken zodat je alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgt.

Een diëtist kan je helpen een (individueel aangepast) FODMAP-dieet op een gezonde manier te volgen zodat je je triggers leert kennen zonder daarbij het risico te lopen op tekorten door een eenzijdig voedingspatroon.

Voor je begint:

Voor je begint aan een FODMaP dieet is het belangrijk dat andere aandoeningen uitgesloten zijn door onderzoek bij een arts en dat de diagnose prikkelbare darm syndroom gesteld is.

  • Uitsluiten andere aandoeningen: coeliakie, ziekte van chrohn, colitis ulcerosa
  • Diagnose prikkelbare darmsyndroom is vastgesteld door een arts

Daarnaast is het belangrijk dat je (meestal) gezond eet, aangezien ook een te hoge inname van junk food (vet, alcohol…) spijsverteringsklachten kan veroorzaken. Meer informatie over gezond leven vind je hier.

Ook de ernst en frequentievan de klachten is belangrijk. Er wordt pas overgegaan tot de eliminatiefase van het dieet bij klachten die vaker dan twee keer per week voorkomen. Heb je minder vaak en/of minder ernstige klachten dan kan je met een lichtere versie van het dieet vaak al voldoende verbetering krijgen.

Om na te gaan of je klachten verminderen als je je eetpatroon wijzigt, kan je een eet- en klachtendagboek bijhouden, een printbare versie hiervan kan je hieronder downloaden.

Eet- en klachtendagboek

Hoe verloopt het dieet:

Eerste afspraak:

we overlopen eerst je huidige eetgewoontes om na te gaan of al gezond eet, en of bepaalde voedingsstoffen die kunnen triggeren in hoge mate aanwezig zijn in je voeding.

Eliminatiefase

Als je klachten aanhouden als je gezond eet, wordt overgegaan tot de eliminatiefase. Hiervoor krijg je een advies op papier (inclusief recepten) mee dat je thuis doorneemt en waarover je voor de start (eventuele) vragen kunt stellen. Deze fase duurt maximum 6 weken.

Herintroductiefase

Bij verbetering van de klachten, kan na de eliminatiefase overgegaan worden naar de herintroductiefase waarbij alle FODMAP’s gecheckt worden. Deze fase duurt twee tot drie maanden

Stabilisatiefase

In de stabilisatiefase leer je het dieet toe te passen rekening houdend met jouw individuele gevoeligheid voor één of meerdere FODMAPs

Maak een afspraak

Vragen over het fodmap-dieet

Is het gezond?

Het hoofdoel van het FODMAP-dieet is uitzoeken welke FODMAP’s klachten veroorzaken en in welke mate. Het is dus niet ontwikkeld als gezond dieet. Voedingssmiddelen rijk aan FODMAP’s zijn vaak gezond onder meer doordat ze vezelrijk (FODMAP’s =bepaalde vezels en suikers) zijn: ajuin, look, volkoren brood, appelen… Anderzijds bevatten olie, vlees en harde kazen geen of weinig FODMAPs (kaas: lactose) maar zijn dit voedingsmiddelen die met mate gegeten moeten worden. Uiteraard is het verstandig om het dieet op een zo gezond mogelijke manier te volgen. Een goede voorbereiding en opvolging kan hierbij helpen.

kan ik afvallen met het fodmap dieet?

Als je het dieet op een gezonde manier toepast (met voldoende groenten en fruit en beperking van vet- en suikerrijke voedingsmiddelen) is het prima mogelijk om gewicht te verliezen met een FODMAP-dieet. Als je al een laag gewicht hebt, is het belangrijk om gewichtsverlies te voorkomen. Hiervoor kan je de volgende tips toepassen:

  • Eet voldoende frequent: zorg voor drie hoofdmaaltijden en drie tussendoortjes per dag.
  • Pureer (FODMAP-arme) groenten en aardappelen zodat je hier meer van kunt eten
  • Voeg 1 eetlepel olie toe bij elke hoofdmaaltijd
  • Zet wat vaker rijst en pasta op basis van maïs/rijst/boekweit op het menu

Is het levenslang?

Het is belangrijk dat alle fasen van het FODMAP dieet gevolgd worden. Als je je beter voelt door de eliminatiefase kan het verleidelijk zijn hierin te blijven hangen, maar om voldoende voedingstoffen binnen te krijgen is het belangrijk het dieet zoveel mogelijk uit te breiden. Dit kan enkel als de herintroductiefase gevolgd wordt en drempelwaardes worden vastgelegd voor de verschillende FODMAP’s. Het is prima mogelijk dat je maar op één of twee FODMAP’s reageert en dat de anderen je geen last bezorgen. Het is daarom niet verstandig om de beperkingen van de eliminatiefase te blijven volgen aangezien dit het risico op tekorten verhoogt. Zoals eerder vermeld zijn veel FODMAP rijke voedingsmiddelen gezond, daarom worden ze best weer toegevoegd aan de voeding indien mogelijk.

kan ik het fodmap dieet alleen doen?

Er bestaan heel wat apps die kunnen helpen bij het volgen van het FODMAP dieet (MONASH, FODMAPP, UZgasthuisberg>via huisarts verkrijgbaar). Deze bevatten vaak recepten en een eet- en klachtendagboek. Een app kan nuttige ondersteuning bieden maar aangezien deze niet op de hoogte is van jouw individuele gezondheidssituatie en eetpatroon is begeleiding door een diëtist(e) aangeraden. Hij/zij kan je helpen het FODMAP-dieet aan te passen zodat het werkt voor jou.

Bronnen

  • Bellini M, Tonarelli S, Nagy AG, Pancetti A, Costa F, Ricchiuti A, de Bortoli N, Mosca M, Marchi S, Rossi A. Low FODMAP Diet: Evidence, Doubts, and Hopes. Nutrients. 2020 Jan 4;12(1):148. doi: 10.3390/nu12010148. PMID: 31947991; PMCID: PMC7019579.
  • Nanayakkara WS, Skidmore PM, O’Brien L, Wilkinson TJ, Gearry RB. Efficacy of the low FODMAP diet for treating irritable bowel syndrome: the evidence to date. Clin Exp Gastroenterol. 2016;9:131-142. Published 2016 Jun 17. doi:10.2147/CEG.S86798
  • Emma P Halmos,Peter R Gibson. Controversies and reality of the FODMAP diet for patients with irritable bowel syndrome. Journal of Gastoenterology and Hepatology 08 March 2019 volume 34, issue 7. doi.org/10.1111/jgh.14650